БАРУН МОҢҺЛ ЯСН. ТОРҺУД.

Цааран келхлә цуг өөрдүдәс Торһуд улс бәәдг мөн Моңһлын торһуд 1771-гч җилд Увш хаанла Иҗл һолас Зүнһар нутгур күртҗ бәәсн. Олн торһуд улсиг өдгә цагин Шинҗәңгин муҗд Манҗ хаан суулһсмн. Оңгдан торһуд багиг Булһн гидг һолд нүүлһсмн. Тер торһуд улс өдгә цагт хамгин барун кизһәрт сууна. Моңһлын торһуд дотр соньрхлта хувагддг мөн. Теднә дотр тавн баг бәәнә. Баг дотран олн элкәр эс гиҗ төрләр бәәдм. Тер тавн баг иим нертә: Тәәҗин торһуд, Бейлин торһуд, Ваңгин, Хошуда торһуд, Ховг-Сәәрин эс гиҗ Баһ-Цоохр торһуд. Тер һазрин хошуд торһуд дотр ордг мөн. Баһ-Цоохр торһуд Иҗләс салсн торһудла нег үндстә мөн. Болв Шинҗән күрсн цагт зун тәвн җилин турш эн улс Ховг-Сәәр гидг нутгт суусмн. Өңгрсн зунд (в прошлом столетии) Баһ-цоохр торһуд Ховг-Сәәрәс цөөкн улс салад Булһн һолд күрч бәәсн. Одо болхла тедн бийән Ховг-Сәәрин эс гиҗ баһ-цоохр торһуд келнә.Тер баһ-цоохр торһуд нег соньрхлта хуучн дуу дуулна:

Торгудские дети

«Ховг һолын уснь,

Хойр хурһн тооста

Хойр цоохрын залучуд

Нииц болн оюута»

Торһуд улс дотран иим элкн бәәнә: Керәд, Шарс-Заамд, Эрктн, Цаатн, Мергд, Барһс, Бурдуд, Бурһуд, Шарнут, Бесүд, Хөөд, Шеерңгүд, Хөөд, Асуд(Асмуд), Көтчнр, Чонос, Борҗгн, Миңһн, Цаһан-гегәнихн, Моңһлмуд болн талдан ясн бәәнә. Хошуда торһуд дотр дөрвн элкәр хувагдг. Теднә дотр Баатд, Йоксуд, Багшихн, Авҗихн ясн бәәнә.