«ХАРАДАН» КЕСН ЮМ ХАРАДА

Өдгә цагт хальмг кел делгрүллһнә кергт шунмһа кевәр орлцдг күмсин тонь баһ биш. Үлгүрнь, Хальмг кел делгрүллһнә төвин көдләчнр эврә төсвсән бүтәнә, Элст балһсна мэрин седвәрәр удл уга Элстин уульнцсин, бүрдәцсин чигн нерд хальмгар чигн бичгдх. Дәкәд олн бүрдәцс болн блогермүд хальмг кел делгрүлхәр шунна. Интернетд үүлддг «Сойлын сувсн», «Нарна Герл» болн нань чигн багмудыг үлгүр болһад келҗ болна. Хальмг келән дасдг улсин тонь җил ирвәс икгдәд бәәнә.

Келән сурҗ эклсн улс олн-зүсн материал олзлҗ чадна: дөңцл дегтрмүд, видео болн аудиокичәлмүд бәәнә. Зуг хальмг кел делгрүлхд, сурхд чигн олн асудл (асудл – проблема) чигн бәәдг мөн. Негнь болхла – хальмг келәр кегдәд һардг контент йир цөөкн. Хальмгар бичсн тоотыг умшх дурн бәәхлә, Зөвллтин Холвана (Советск Союзин) цагин бичәчнрин зокъялсн үүдәврмүдәс нань юмн уга. Яһад гихлә өдгә цагт эврә келәрн түүрвҗәх хальмгуд маш ховр.

Зәңгүдиг чигн хальмгар һарһдг юмн цөөкн. Мана газет, «Теегин Герл» седкүл болн Вести-Калмыкия хойрас нань юн бәәдмб? Наадк олнд зәңгллһнә эв-арһс зәңгүдән хальмг келәр хая-хая һарһна, эс гиҗ тас һарһдг уга. Тегәд хальмг кел сурч авсн күүнд хәләх, умшх чигн юмн ховр болҗ медгднә. Эн асудлыг шиидхәр, мана баһчуд «Харада» гидг төсвиг эклв. Эн төсвин тускар «Харадан» һардач болсн Ке-Җилһн гидг күүнлә күүндвр тогтасн биләвидн.

— Нернтн йир соньн. «Җаңһрт» йовҗах эн нериг Танд кен өгсмб?

— Үнәр келхлә, кен чигн өгсн уга, эврән авсн биләв (инәнә). Цаасндан оңдан нертәв. Дегәд ик саната болад, Җаңһрин баатрин нер авсмн гиһәд зәрм күмс сандг болвза. Зуг бийән Ке-Җилһн гиҗ нерлсн учр талдан. «Харада» гидг төсвиг һарднав гиҗ олн әмтнд медүлх дурн уга билә. Нууц нерн кергтә гиҗ ухалад эклхд, генткн Ке-Җилһн сангдад ирв. Ахрхн болад, сәәхн соңсгдна. Бас «Җаңһриг» авад умшхла, одак баатр юуһарн ончта гихлә — келәрн. Олн кел меддг болад, эднәс ямаран чигн келәр сәәхн келдг. Иим нер авснь бийән терүнлә әдлцүлнәв гисн биш, терүнлә әдл болхар күсчәнәв гисн учрта.

— Төсвин тускар келҗ өгтн.

— Хальмг келән дасдг күмслә күүндхлә, теднә ик зунь хальмгар ю умшхмб, ю хәләхмб гиһәд сурад бәәцхәнә. Энтн ик гидг асудл. Би эврән кино хәләх дуртав. Нег дәкҗ «Сверхъестественное» гидг олн әңгтә кино хәләһәд, энүг эврә келәр хәләхм бәәҗ гисн санан толһадм орла. Хальмг Таңһчд кесн киног 1933-ч җилд цокч кесн «Очрас» авн Манҗин Эллан һарһсн «Чайки» күртл цугинь хәләҗ авсн биләв. Хальмг кино йир цөөкн болсн деерән ик зунь орс келәр кегдсн болна. Мини санаһар, орс келәр һарсн кино манад кегдсн болвчн мана сойлыг биш, орс келнә тууҗ болн орс сойлыг байҗулдг юмн. Хальмг күүнә орсар бичсн шүлг чигн бас орс сойлыг байҗулна. Эннь ик хармслта йовдл. Тегәд би эврә дурта кино орчулхар шиидләв. Зуг бүрн кемҗәтә киног бүклдән орчулхднь түүрвәчин зөв бәрдг күүнәс эс гиҗ компаняс зөвшәрл авх кергтә. Тиим учрас бичкн тасрхас орчулҗ эклләвидн.

— Ода деерән кедү тасрха орчулвт?

— Һурвхн юмн бәәнә. Түрүн видеог өңгрсн сарин арвн негнлә оруллавидн. Тер цагас авн дәкәд хойр юмн һарв. Яһад тиим удан гихлә, мана төсвд орлцдг күн болһн эврә көдлмштә, тегәд сул цагмдн ик биш. Зуг цааранднь өдр болһн нег шин видео орчулад һарһх санан бәәнә.

— Һарһсн тасрхасын тускар келҗ өгтн.

Хамгин түрүн тасрхаг «Сверхъестественное» гидг олн әңгтә киноһас авлавидн. Эн кино хойр ах-дү сүмсн, чөткр болн нань чигн шулмсиг аңһучлҗ алад, күмсиг теднәс яһҗ аврдгиг үзүлнә. Бас ахнр-дүүнр, элгн-садн, нәәҗнрин хәрлцәг үзүлдг юмн. Мана авсн тасрхад чөткр сәкүсн (демон болн ангел) хойр һол дүр болсн күүг аврхин төлә негдәд келлцнә.

— «Сверхъестественное» гисн үгиг юн гиһәд орчулвта?

«Далдын йиртмҗ» гиһәд.

— Дарук хойр тасрхаг альдас авлат?

— «Викингүд» гидг олн әңгтә киноһас һол дүр Рагнар Аттельстан гидг англь гелңгәс «Мана эцк» (Отче наш) гисн зальврлһ дасч авсна туск тасрхаг, «Хан Арслң» мультфильмәс Симба, Тимон, Пумба һурвн оддын тускар күүндҗәх тасрхаг авлавидн.

— Эн видеосыг хамаһас үзҗ болна?

— Ютубин «ХАРАДА» цувгт (каналд) хәләҗ болна.

— Эврә төсвән яһад «Харада» гиҗ нерлсмб?

— Төсвд орлцдг нәәҗм иигҗ нерлх санаһан медүлв. «Харада» гисн үг хойр утхта. Негнь — хаврар нисч ирдг шовун, хойрдгчнь болхла — «харад бә» гисн үүлдәгч үг. «Харх» гидг үгиг мана цагт ховр керглгддг болв чигн, урднь өргнәр керглгддг бәәсмн. Үлгүрнь, Буджала Егор «Әмд үлдхин төлә» шүлглҗ бичсн түүктән энүг олн дәкҗ олзлна. Мана логотипд тодрха үзгәр «Харад бә» гиҗ бичәтә болад, үгмүд дор бичкн харада шовун зурата.

— Сәәхн утхта нерн бәәҗ. Тиим видеос кех керг кецү аль биший?

— Амр керг эн делкәд уга гиҗ санҗанав. Зуг тааста керг болхла, бас килмҗән өгәд кехлә, хамг сансн санан бүтхмн.

— Цааранднь ямаран зура бәәнә?

— Иим тасрхасыг цааранднь орчулад, хальмг келәр һарһсн олн видеоһар интернетиг дүүргх санан бәәнә. Бас бүрн кемҗәтә (полнометражный) эс гиҗ олн әңгтә кино болн мультфильмс орчулх зура бәәнә.

— Тегәд альк киног шүүҗ авлат?

— Энтн нууц болҗана (мишәнә). Зуг ода деерән түүрвәчин зөв бәрдг компаньла келлцнәвидн.

— Эврә кино кех дурн бәәнү?

— Теглго. Бичкнәсн авн терүнә тускар ухалҗанав. Зуг ода деерән арһ уга болад, бас тедү чөлән (сул цаг) уга. Болв игрчдән эрк биш кино цокҗ һарһнав.

— Бурядын нәәрүләч Жалцна Эрднь «Бадм Чагдр хойр» гидг олн әңгтә мультфильм зурад һарһв. Күүкнь Янҗма мультфильмин һол дүрмүдт дууһан өгч шиңгәв. Моңһл келтнр дунд эн үүдәврнь йир күцәмҗтә болв. Терүнә тускар соңсвт?

— Соңслав, мультфильмиг чигн үзсн биләв. Йир сән болҗ һарв. Бас давсн сард Жалцна Эрдньд Моңһл орн-нутгин «Иньгллтин медаль» гисн ачлвр бәрүлҗ өгв. Иргчдән Хальмгин кино болн мальтфильмс бас Моңһлын, Әрәсән чигн, Нарт-Делкән чигн хәләһәчнрин седкл авлҗ, олн ачлвр авхмн гиҗ батар иткчәнәв.

— Тиигтхә! Тана үүдәлтин хаалһд күцәмҗ олхиг дурдҗанавидн.

— Байрлҗанав.

Күүндснь МАНҖИН Санл