САВРДҢ БИ – ХАЛЬМГ БИ. 2-ГЧ КЕСГ

Саврдң би – өөрд-моңһлын үндсн би гиҗ өөрднр келдг. Ода күртл эн бииг Шинҗәнә өөрднр, Барун Моңһлын өөрднр, Өвр Моңһлын өөрднр биилдг. Кыргызстана сарт-хальмгуд чигн эн бииг биилдг билә. Зуг, тедн бииг «Сәәврдң» гиҗ нерәднә. Кыргызстана сарт-хальмгудын бииһин тускар Т.Б. Бадмаева «Калмыцкие танцы и их терминология» гидг дегтртән делгрңгү бичсмн. Саврдң бииг көләр биилхш, һар-ээмәр биилнә. Саврдң гидг нертә айс, би, дун чигн бәәдг. Тер дууна үгнь иим:                  

  Савр диң-диң цокад бәәнә,                   

Сәәхн күүкн бииләд бәәнә,                 

Һазр деегүр һаңхад бәәнә,                   

Һар-көлнь наклзад бәәнә.                   

Балҗн кеерән цокад бәәнә,                   

Бүлтхр шарм бииләд бәәнә,                   

Савр диң-диң цокад бәәнә,                   

Сәәхн күүкн бииләд бәәнә. (Осорин Утнасн. Мифы, легенды и предания синьцзянских ойратов и калмыков)

Саврдң биид 12 айс бәәнә. Шинҗән һазрт товшурин (товшур – музыкальный инструмент) айс угаһар Саврдң би биилҗ болшго. Зуг Барун Моңһлд мөрн хур татад биилнә. «Эрт урд цагт нег нутгин хаана күүкн хәр нутгин хаана көвүнлә хүрм кедг болна. Хүрм кеснә хөөн, бер төркндән одлго зөвәр удан болна. Нег өдр хан бердән төркндән хәрх зөв өгдг болна. Бер байрлад, мөрән унад, көтчән дахулад, гер талан йовҗ гинә. Бер байрлсндан, унсн мөрән саврдулн довтлулсн бәәҗ, мөрнә саврдлһар бииләд йовхлань, хаҗуднь дахҗ йовсн көтч айс таарулн мөрнә эмәлин бүүргән диң-диң-диң гиҗ цокҗ гинә. Тегәд, эдн хаалһдан муурсан медлго күрч гинә. Күүкән үзәд, эцкнь алң болад: «Яһсн түргн ирвт?» гиҗ сурна. Көтч хавлҗ авад, «Бидн саврдң бииләд йовҗ, хаалһин холыг медлгон ирүвидн» гинә. Түүнәс экләд саврдң гидг үг үүдсн гинә». (Осорин Утнасн. Мифы, легенды и предания синьцзянских ойратов и калмыков