БАЛША БӨК ЭЗН ХААНИ БӨКИГ ДИИЛСНЬ
Ховгин ваң Бееҗнд одҗ эзн хаанд баралхдг болад йовҗ. Һолдҗ темән көлгәр, кедүн зун темән, зун өңгрү күмтә замд һарснд, Балша замч-будач болҗ хамт йовҗ. Балшан һол санан гивл эзн хаани Теңгрин Цаһан гидг нертә бөк бәәдг гинә, түүнтә одад нег бәрлдәд үзхнь гиҗ боддг сәнҗ.
Балшаг атнас оңдан эңгин көлгн даадго тул йисн тамһта хошин хар хәәсиг далдан хадҗ үүрәд, һолдҗ йовһн йовдг бәәҗ. Хонсн һазрт күмсин хотынь кеҗ өгәд, чансн махиг түгәхләрн бөдүн үкрин хавсиг бәрмәр үүни хүв, түүни хүв гиҗ таш-таш гитл эркәвчлҗ хуһлад хувадг сәнҗ. Күмс Балшаһас әәдг болхар Балшан лаңһ уга хошин хотас дурарн иддг уга бәәҗ.
Эдн Бееҗнд күрәд көлг унаһан амраҗ, зовҗ зүдрсн күмс амрлт авч. Балша эзн хаани бөкин өрүн болһн өргәд болвсрдг үкрин чинән чолуг өргҗ үздг болад хәәсәр йовҗ олад, нууцар өргәд үзснд Балшад сүүвдҗ авад гүүмәр шиңг медгдҗ. Бәәрндән ирәд зәрм нөкдтән эн бәәдлән келснд зәрм дурго түшмлмүд соңсад:“Эн һәрг эзн хаани бөкиг диилҗ аюлд учрх маһдго”, — гихлә, зәрмнь: “Чи заавл диилгд, эс диилвл болх уга”, — гицхәҗ. Нег өдр эзн хан байр-нәр кеҗ седкл сергәҗ бөк ноолдулх болснд Балшаг бөкд ноолдулдг болҗ. Тиигәд ваңгин түшмлмүд:
— Чи эн уда эзн хаани бөкд диилгд, эс диилвл болх уга, — гиҗ закҗ. Балша эзн хаани бөктә бәрлддг дара ирәд, зодган үмсәд царңд һархд, түшмлмүд ховр-шивр гилдҗ: “Эн һәрг хаани бөкиг диилҗ ваңгин чирәг улалһсн бәәвзә”, — гилдҗ. Балша хаани бөкиг диилйә гихлә түшмлмүдин закдл кецү, эс диилгдйә гихлә түүнтә ноолддг болад ирсн зөрлһ хоосн болдг тул арһан барад ардан эргәд ваң нойн минь яһҗ бәәх болв гиҗ кецң-кецң гиһәд хәләхлә, ваңгиннь чирә күрңтрәд улаҗ бәәхиг үзҗ. Балша дотран: “Мини нойн намаг диилгдҗ одхаю гиҗ әәмсн улаҗ бәәхәю?”, — гиҗ бодад — “Ваң нойнаннь чирәг улалһн-улалһн үүнд ю кеҗ бәәнәв”, — гиҗ бодн, хаани бөкиг деер өргҗ бәәһәд шивҗ оркҗ. Тиигәд Балша эзн хаанас хәәр күртхд эзн хан:
— Болҗ бәәнә, бөкнь чигн бөк сәнҗ чи, гитл чини эн бөк, һанцхн чамарн болтха, хөөт үрндчн дәкҗ күртхго болтха!, — гиҗ цухлташг келҗ гинә. Үүнәс экләд җиглҗ ядсн түшмлмүд, Балшаг икәр муучлҗ ваңд ховлад:
— Иим нег һәргтә әмтиг дахулснь үүлин үрн, эзн хаана цухл төрүлв, һанцхн эн биш, үүнәс хоор бас ямр юм үзүлхинь медхин арһ уга, — гиҗ һуңшлдҗ гинә.
Шинҗәңгин домг
